دانشگاه آزاد اسلامی

واحد تهران مرکزی

پایان نامه کارشناسی ارشد رشته تربیت بدنی (M.A)

گرایش مدیریت و برنامه ریزی

عنوان:

« مقایسه کیفیت زندگی، هوش هیجانی و سلامت روانی کارکنان پایور ورزشکار و غیر ورزشکار ارتش جمهوری اسلامی ایران»

استاد راهنما:

دکتر علی زارعی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب:

فصل 1: طرح تحقیق… 1

1-2- بیان مسئله. 4

1-3- ضرورت و اهمیت پژوهش…. 8

1-4- اهداف تحقیق.. 9

1-4-1- هدف کلی.. 9

1-4-2- هدف‌های ویژه. 9

1-5- فرضیه‌های تحقیق.. 9

1-6- پیش فرض‌های تحقیق.. 10

1-7- محدودیت‌های تحقیق.. 10

1-7-1- محدودیتهای خارج از کنترل محقق.. 10

1-7-2- محدودیتهای در اختیار محقق.. 10

1-8- تعریف مفهومی واژه‌ها و اصطلاحات… 10

فصل 2: مبانی نظری و پیشینه تحقیق… 11

2-1- مبانی نظری.. 13

2-1-1- کیفیت زندگی.. 13

2-1-2- تاریخچه کیفیت زندگی.. 19

2-1-3- تعاریف موجود از کیفیت زندگی.. 21

2-1-4- ارتباط کیفیت زندگی با سلامتی.. 24

2-1-5- ابعاد کیفیت زندگی.. 25

2-1-6- اصول اساسی در ارتباط با کیفیت زندگی.. 29

2-1-7- سنجش کیفیت زندگی.. 30

2-1-8- عوامل موثر بر کیفیت زندگی.. 32

2-1-9- ویژگی‌های کیفیت زندگی.. 32

2-1-10- کیفیت زندگی به عنوان مفهومی نسبی.. 33

2-1-11- هویت و کیفیت زندگی.. 34

2-1-12- رویکردهای مختلف به مفهوم کیفیت زندگی.. 34

2-1-13- مطالعه علمی کیفیت زندگی.. 50

2-1-14- مدیریت کیفیت زندگی.. 52

2-1-15- بهزیستی بدنی/ سلامت جسمانی و کیفیت زندگی.. 55

2-1-16- سلامت روانی.. 59

2-1-17- تعریف سلامت روان.. 60

2-1-18- ویژگیهای سلامت روان.. 62

2-1-19- یازده مولفه کلیدی سلامت… 63

2-1-20- بهداشت روان.. 65

2-1-21- اصول بهداشت روانی.. 67

2-1-22- خصوصیات افراد دارای سلامت روانی.. 68

2-1-23- عوامل موثر در تامین سلامت روان.. 70

2-1-24- نظریات مرتبط با سلامت روانی.. 70

2-1-25- بهزیستی روانشناختی.. 76

2-1-26- هوش هیجانی.. 78

2-1-27- انواع هوش…. 78

2-1-28- هیجان و اجزاء آن.. 79

2-1-29- تعریف هوش هیجانی.. 80

2-1-30- تاریخچه هوش هیجانی.. 84

2-1-31- مولفه های هوش هیجانی.. 87

2-1-32- ویژگی افرادی که هوش هیجانی بالا دارند.. 89

2-1-33- مدل‌های هوش هیجانی.. 92

2-1-34- ابعاد هوش هیجانی در مدل توانایی.. 93

2-1-35- مدل بار – آن.. 94

2-1-36- مدل دانیل گلمن.. 96

2-1-37- هوش هیجانی و هوش شناختی.. 98

2-1-38- رهنمودهای لازم برای موفقیت برنامه‌های هوش هیجانی.. 100

2-1-39- آموزش هوش هیجانی.. 100

2-1-40- کاربرد هوش هیجانی.. 101

2-1-41- آموزش و یادگیری هوش هیجانی در سازمان.. 104

2-1-42- عملکرد هوش هیجانی در سازمان.. 106

2-1-43- نقش هوش هیجانی در زندگی.. 107

2-1-44- نمودهای هوش هیجانی در محیط کاری.. 108

2-1-45- هوش هیجانی و عملکرد اثر بخش…. 109

2-1-46- هوش هیجانی در محیط کار. 110

2-1-47- سن و هوش هیجانی.. 110

2-1-48- هوش هیجانی در ورزش…. 111

2-2- پیشینه‌ی تحقیق.. 113

2-2-1- تحقیقات داخلی.. 113

2-2-2- تحقیقات خارجی.. 124

2-2-3- جمع بندی.. 130

فصل 3: روش شناسی تحقیق… 131

3-1- مقدمه. 132

3-2- روش تحقیق.. 132

3-3- جامعه آماری و روش نمونه گیری و حجم نمونه. 132

3-4- متغیرهای تحقیق.. 133

3-5- ابزار جمع آوری اطلاعات… 133

3-6- روش‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها 136

فصل 4: تجزیه و تحلیل داده های تحقیق… 137

4-1- مقدمه. 138

4-2- آمار توصیفی متغیرهای تحقیق.. 139

4-2-1- سن.. 139

4-2-2- وضعیت تأهل.. 140

4-2-3- وضعیت تحصیلی.. 141

4-2-4- سابقه کار. 142

4-2-5- وضعیت تغذیه. 143

4-2-6- سابقه بیماری منجر به بستری شدن.. 144

4-2-7- وضعیت ورزشکار بودن نمونه های تحقیق.. 145

4-2-8- آمار توصیفی متغیر کیفیت زندگی.. 146

4-2-9- آمار توصیفی متغیر هوش هیجانی.. 151

4-2-10- آمار توصیفی متغیر سلامت روانی.. 154

4-3- آمار استنباطی و آزمون فرضیههای تحقیق.. 157

4-3-1- فرضیه اول.. 160

4-3-2- فرضیه دوم. 163

4-3-3- فرضیه سوم. 165

فصل 5: خلاصه، بحث و نتیجه گیری، پیشنهادها. 167

5-1- مقدمه. 168

5-2- خلاصه تحقیق.. 168

5-3- بحث و نتیجه گیری.. 172

5-4- پیشنهادهای برخاسته از تحقیق.. 179

5-5- پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی.. 181

منابع و مآخذ.. 182

پیوست ها و ضمائم.. 194
فهرست جدول ها

جدول ‏2‑1 حوزه‌های کاربردی و عناصر موثر بر کیفیت زندگی…………………………………………………………………………………….. 22

جدول ‏2‑2 عامل‌های کیفیت زندگی و مبانی نظری آنها………………………………………………………………………………………………… 49

جدول ‏2‑3 مولفه¬های هوش هیجانی، عوامل هریک از مولفه¬ها و اینکه چه چیزی را می¬سنجد………………………………….. 95

جدول ‏3‑1 ابعاد و اجزا پرسشنامه کیفیت زندگی SF-36……………………………………………………………………………………………. 134

جدول ‏4‑1 توزیع فراوانی سن نمونه های تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 139

جدول ‏4‑2 توزیع فراوانی وضعیت تأهل نمونه های تحقیق……………………………………………………………………………………………. 140

جدول ‏4‑3 توزیع فراوانی وضعیت تحصیلی نمونه های تحقیق………………………………………………………………………………………. 141

جدول ‏4‑4 توزیع فراوانی سابقه کار در نمونه های تحقیق……………………………………………………………………………………………… 142

جدول ‏4‑5 توزیع فراوانی وضعیت تغذیه نمونه های تحقیق…………………………………………………………………………………………… 143

جدول ‏4‑6 توزیع فراوانی سابقه بیماری نمونه های تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 144

جدول ‏4‑7 توزیع فراوانی وضعیت ورزشکار بودن نمونه های تحقیق……………………………………………………………………………… 145

جدول ‏4‑8 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی متغیر «کیفیت زندگی» در نمونه‌های تحقیق…………………………………………….. 146

جدول ‏4‑9 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی خرده مقیاس «عملکرد فیزیکی» در نمونه‌های تحقیق………………………………. 146

جدول ‏4‑10 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی خرده مقیاس «محدودیت نقش ناشی از سلامت جسمانی» در نمونه‌های تحقیق            147

جدول ‏4‑11 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی خرده مقیاس « محدودیت نقش ناشی از مشکلات احساسی » در نمونه‌های تحقیق        147

جدول ‏4‑12 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی خرده مقیاس «احساس حیات» در نمونه‌های تحقیق……………………………… 148

جدول ‏4‑13 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی خرده مقیاس «سلامتی روانی» در نمونه‌های تحقیق……………………………….. 148

جدول ‏4‑14 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی خرده مقیاس « عملکرد اجتماعی » در نمونه‌های تحقیق………………………… 149

جدول ‏4‑15 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی خرده مقیاس « درد بدنی » در نمونه‌های تحقیق……………………………………. 149

جدول ‏4‑16 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی خرده مقیاس «سلامتی عمومی» در نمونه‌های تحقیق…………………………….. 150

جدول ‏4‑17 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی خرده مقیاس «بُعد جسمانی» در نمونه‌های تحقیق…………………………………. 150

جدول ‏4‑18 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی خرده مقیاس « بُعد روانی » در نمونه‌های تحقیق…………………………………… 151

جدول ‏4‑19 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی متغیر « هوش هیجانی » در نمونه‌های تحقیق………………………………………… 151

جدول ‏4‑20 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی خرده مقیاس « خود آگاهی » در نمونه‌های تحقیق………………………………… 152

جدول ‏4‑21 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی خرده مقیاس «خود مدیریتی» در نمونه‌های تحقیق………………………………… 152

جدول ‏4‑22 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی خرده مقیاس «مدیریت رابطه» در نمونه‌های تحقیق……………………………….. 153

جدول ‏4‑23 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی خرده مقیاس « آگاهی اجتماعی » در نمونه‌های تحقیق………………………….. 153

جدول ‏4‑24 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی متغیر « سلامت روانی » در نمونه‌های تحقیق………………………………………… 154

جدول ‏4‑25 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی خرده مقیاس « علائم اجتماعی » در نمونه‌های تحقیق…………………………… 154

جدول ‏4‑26 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی خرده مقیاس «اختلال در عملکرد اجتماعی» در نمونه‌های تحقیق            155

جدول ‏4‑27 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی خرده مقیاس «افسردگی» در نمونه‌های تحقیق………………………………………. 155

جدول ‏4‑28 شاخص‌های آماری مرتبط با بررسی خرده مقیاس « اضطراب و بی خوابی » در نمونه‌های تحقیق                  156

جدول ‏4‑29 نتایج آزمون کالموگروف- اسمیرنوف جهت تعیین نرمال بودن داده‌های مربوط به متغیر کیفیت زندگی           157

جدول ‏4‑30 نتایج آزمون کالموگروف- اسمیرنوف جهت تعیین نرمال بودن داده‌های مربوط به متغیر سلامت روانی           158

جدول ‏4‑31 نتایج آزمون کالموگروف- اسمیرنوف جهت تعیین نرمال بودن داده‌های مربوط به متغیر هوش هیجانی           159

جدول ‏4‑32 نتایج آزمون t مستقل برای نشان دادن تفاوت کیفیت زندگی در کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار                160

جدول ‏4‑33 نتایج آزمون t مستقل برای نشان دادن تفاوت در ابعاد کیفیت زندگی در کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار      161

جدول ‏4‑34 نتایج آزمون t مستقل برای نشان دادن تفاوت هوش هیجانی در کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار                 163

جدول ‏4‑35 نتایج آزمون t مستقل برای نشان دادن تفاوت در ابعاد هوش هیجانی در کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار      164

جدول ‏4‑36 نتایج آزمون t مستقل برای نشان دادن تفاوت سلامت روانی در کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار                165

جدول ‏4‑37 نتایج آزمون t مستقل برای نشان دادن تفاوت در ابعاد سلامت روانی در کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار      166

فهرست اشکال و نمودارها

شکل ‏2‑1 ابعاد سلامتی و بهزیستی(World Health,2010)………………………………………………………………………………… 56

شکل ‏2‑2 مدل سلامتی مطلوب (World Health,2010) 57

شکل ‏2‑3 الگوی ریف در خصوص سازه بهزیستی روانشناختی (اقتباس از ثمینی(1384)…………………………………………… 78

شکل ‏2‑4 نقش بالقوه هوش هیجانی در زندگی عادی……………………………………………………………………………………………….. 99

شکل ‏4‑1 توزیع درصد سن نمونه های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………. 139

شکل ‏4‑2 توزیع درصدی وضعیت تأهل نمونه های تحقیق………………………………………………………………………………………. 140

شکل ‏4‑3 توزیع درصدی وضعیت تحصیلی نمونه های تحقیق…………………………………………………………………………………. 141

شکل ‏4‑4 توزیع درصدی سابقه کار در نمونه های تحقیق…………………………………………………………………………………………. 142

شکل ‏4‑5 توزیع درصدی وضعیت تغذیه نمونه های تحقیق……………………………………………………………………………………… 143

شکل ‏4‑6 توزیع درصدی سابقه بیماری نمونه های تحقیق………………………………………………………………………………………… 144

شکل ‏4‑7 توزیع درصدی وضعیت ورزشکار بودن نمونه های تحقیق………………………………………………………………………… 145

چکیده

هدف از این تحقیق مقایسه کیفیت زندگی، هوش هیجانی و سلامت روانی کارکنان پایور ورزشکار و غیر ورزشکار ارتش جمهوری اسلامی ایران بود که با روش تحقیق توصیفی- مقایسه ای به صورت میدانی به اجرا درآمد. جامعه آماری این تحقیق را کلیه کارکنان پایور ارتش جمهوری اسلامی ایران شاغل در ستاد مشترک ارتش تشکیل می دادند. براساس روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای نمونه گیری و براساس فرمول نمونه گیری کوکران 254 نفر از کارکنان پایور ارتش جمهوری اسلامی به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع­آوری اطلاعات از پرسشنامه کیفیت زندگی SF_36، پرسشنامه هوش هیجانی بردبری و گریوز و پرسشنامه سلامت عمومی(GHQ) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون­های استنباطی K-S و آزمون t مستقل استفاده شد. نتایج نشان داد که تفاوت معناداری بین کیفیت زندگی در کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار وجود دارد (01/0p<). همچنین در بین ابعاد کیفیت زندگی؛ بین کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار در عملکرد فیزیکی، محدودیت نقش ناشی از مشکلات احساسی، احساس حیات، سلامت روانی، سلامتی عمومی، بُعد جسمانی و بُعد روانی، تفاوت معنی­داری وجود دارد(01/0p<)؛ اما در ابعاد محدودیت نقش ناشی از سلامت جسمانی، عملکرد اجتماعی، و درد بدنی بین کارکنان پایور ورزشکار و غیر ورزشکار تفاوت معنی داری مشاهده نمی­شود(05/0p>). تفاوت معناداری بین تمامی ابعاد هوش هیجانی در کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار وجود دارد(01/0p<). در نهایت تفاوت معناداری بین سلامت روانی در کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار وجود دارد(01/0p<). همچنین در بین ابعاد سلامت روانی؛ بین کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار در علائم اجتماعی و افسردگی تفاوت معنی­داری وجود دارد(01/0p<)؛ اما بین کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار در اختلال در عملکرد اجتماعی و اضطراب و بی خوابی تفاوت معنی داری وجود ندارد(05/0p>).

1-1- مقدمه
پیشرفت­های زیادی در زمینه بهداشت در سطح جهانی طی قرن بیستم، حاصل گردید، با این وجود عوامل ابتلاء و مرگ و میر از وضعیت­های حاد و مرگ و میرهای زودرس ناشی از بیماری عفونی به وضعیت­های مزمن و ناتوان کننده تغییر یافته­اند. بیماری­های جدید کیفیت زندگی[1] افراد را به شدت تحت تأثیر قرار می­دهند؛ چرا که اختلالات مزمن اغلب کشنده نیستند؛ بلکه وضعیت سلامت و کیفیت زندگی را کاهش می­دهند(سازمان جهانی بهداشت،2003).در حال حاضر،دیدگاه آدمی نسبت به زندگی تغییرات چشمگیری یافته است، به طوری که فقط حفظ زندگی به شکل معمول، مطلوب تلقی نمی‌شود؛ بلکه برای ارتقاء جنبه‌های مختلف کیفیت زندگی تلاش بسیار زیادی انجام می‌گیرد(احمدی، سالار و فقیه زاده، 1383). این موضوع به معنای برداشت مشابه افراد و فرهنگ‌های مختلف از کیفیت زندگی نیست؛ با اینکه در مورد مفهوم کیفیت زندگی توافق کلی وجود دارد،ولی در عین حال افراد از کیفیت زندگی برداشت‌های مختلفی می‌نمایند. به همین دلیل، الگوهای متعددی از کیفیت زندگی مطرح شده‌اند که همپوشی زیادی با هم دارند و تمایزهایی نیزدر بین آنها مشاهده می‌شود. برخی از الگوها بر سازه‌های شخصیتی به عنوان واسطه‌ها تکیه می‌کنند؛اما برخی کارآمدی اجتماعی افراد را مهمتر می‌دانند. باز خوانی مفاهیم متعدد کیفیت زندگی منجر به ارائه تعریفی از سوی گروه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی[2] شده است. این تعریف برای درک فرد از موقعیت خود در بافتی از نظام‌های فرهنگی و ارزشی و در ارتباط با هدف‌ها، انتظارات و استانداردها و علاقه مندی آنها ارائه شده است. در این نگاه کیفیت زندگی، مفهومی فراگیر است که سلامت جسمانی، رشد شخصی، حالات روان شناختی، میزان استقلال، روابط اجتماعی و ارتباط با محیط را در بر می‌گیرد که مبتنی بر ادراک فرد از این ابعاد است. در واقع کیفیت زندگی در برگیرنده ابعاد عینی و ذهنی است که در تعامل با یکدیگر قرار دارند. از سوی دیگر باید توجه داشت که کیفیت زندگی مفهومی پویا است؛ چون ممکن است ارزش‌ها، نیازها و نگرش‌های فردی و اجتماعی در طی زمان در واکنش به رویدادها و تجارب زندگی دگرگون شوند، همچنین هر بعد از کیفیت زندگی می‌تواند آثار قابل ملاحظه‌ای بر سایر ابعاد زندگی بگذارد(Newa & Taylor, 1992). با اینکه کیفیت زندگی، مفهومی پیچیده و چندگانه است؛ ولی مورد توجه سازمان‌های خدمات رفاهی و اجتماعی، محققان و اندیشمندان علوم اجتماعی،روان شناسی،بهداشت، پزشکی و تربیت بدنی قرار گرفته است. هر چند؛ ارزشیابی و کمی کردن آن کاری دشوار است، ولی تلاش‌های علمی زیادی در این زمینه انجام می‌گیرد. بنابراین بررسی کیفیت زندگی از چند جنبه بسیار اساسی است. نخست اینکه نشانگر ارزیابی مناسبی از خدمات و برنامه‌هایی است که به منظور بالا بردن کیفیت زندگی افراد و گروه‌های مختلف اجتماعی تنظیم شده است. از طرف دیگر، اندازه گیری کیفیت زندگی وسیله مهمی برای ارزیابی اثر بخشی سیاست گذاری‌ها و تمهیدات بهداشتی،تفریحی، دارویی و غیره است. علاوه بر کیفیت زندگی، میزان سلامت روانی افراد و نحوه تعاملات آنها که متأثر از هوش هیجانی آن‌هاست، از جمله متغیرهای روانی مهمی هستند که در دهه‌های اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته‌اند. سلامت روانی به عنوان وضعیت رفاه و بهبود در وضعیت روانی تعریف شده که طی آن فرد می­تواند توانایی­هایی بالقوه خویش را تحقق بخشد، با استرس‌های معمولی در زندگی مقابله کرده و به شکل سازنده­ای به کار و فعالیت بپردازد و در اجتماعی که به آن تعلق دارد نقش موثرتری ایفا کند(Landers, 2005). سلامت روانی را می‌توان براساس تعریف کلی و وسیع‌تر تندرستی تعریف کرد. طی قرن گذشته ادراک ما از تندرستی به طور گسترده‌ای تغییر یافته است. عمر طولانی‌تر از متوسط، نجات زندگی انسان از ابتلاء به بیماری‌های مهلک با کشف آنتی بیوتیک ها و پیشرفت‌های علمی و تکنیکی در تشخیص و درمان، مفهوم کنونی تندرستی را به دست داده که نه تنها بیانگر نبود بیماری است. بلکه توان دستیابی به سطح بالای تندرستی را نیز معنی می‌دهد. چنین مفهومی نیازمند تعادل در تمام ابعاد زندگی فرد از نظر جسمانی، عقلانی، اجتماعی، شغلی و معنوی است. این ابعاد در رابطه متقابل با یکدیگرند، به طوری که هر فرد از دیگران و از محیط تاثیر می‌گیرد و بر آنها تاثیر می‌گذارد. بنابراین سلامت روانی نه تنها نبود بیماری روانی است، بلکه به سطحی از عملکرد اشاره می‌کند که فرد با خود وسبک زندگی‌اش آسوده و بدون مشکل باشد. علاوه بر سلامت روانی، کنترل و مدیریت هیجانات در شرایط خاص یکی از عوامل تعیین کننده در موفقیت افراد است. این شرایط به ویژه برای افراد نظامی که انتظار می‌رود در شرایط بحرانی از خود واکنش‌های مطلوب نشان دهند، اهمیت دو چندانی می‌یابد. گلمن[3] نیز هوش هیجانی را ظرفیت برای برانگیختن خود، سازمان دادن احساسات خود و دیگران، همچنین مدیریت کردن هیجان­ها در خود و در روابط با دیگران تعریف کرده­اند (قنبری، 1385). بنابراین شناخت عواملی می‌تواند به ارتقاء هوش هیجانی کمک کند، می‌توان برای برنامه ریزی و ساماندهی نیروها بسیار مفید است. از این رو این تحقیق در پی آن است که بررسی کند که بین کیفیت زندگی، سلامت روانی و هوش هیجانی کارکنان پایور ورزشکار و غیر ورزشکار ارتش جمهوری اسلامی تفاوت وجود دارد یا خیر؟

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.